Bugünlerde kitapçıların rafları Kösem Sultan’ı anlatan kitaplarla doldu. Kitapların kiminde güç tutkusu, kiminde hayırseverliği, kiminde fedakârlığı, kiminde de hırsı öne çıkartılmış…
YEŞİM PÜTGÜL
Osmanlı tarihinde padişahlık yetkisini kullanan tek kadın ve öldürülen tek valide sultan olan Kösem Sultan, saraya ayak bastığı 1603 ile vefat ettiği 1651 yılları arasında tam yedi (I. Ahmet, I. Mustafa, II. Osman, IV. Murad, İbrahim ve IV. Mehmed) saltanat gördü. Bu sultanlardan ikisi oğlu, biriyse torunuydu.
Türkiye’de son yıllarda televizyonlarda yayınlanan dizisinin de etkisiyle kitapçıların rafları Kösem Sultan’ı anlatan kitaplarla doldu. Çoğu roman olan kitaplarda Osmanlı tarihinin en renkli karakterlerinden biri olan Kösem, farklı özellikleriyle yorumlanıyor.
Kiminde güç tutkusu öne çıkartılıyor, kiminde hayırseverliği… Kiminde Osmanlı’nın bekası için oğullarını katletmekten çekinmeyecek kadar “fedakâr” olduğu vurgulanıyor, kimindeyse nasıl hırslı bir âşık olduğu… Gelin çoğu geçen yıl yayımlanan bu kitaplara bir göz atalım…
İktidar Şerbeti Kan Kokar
Kösem’le ilgili en son kitaplardan biri Solmaz Kamuran’ın “Kösem – İktidar Şerbeti Kan Kokar” adlı romanı.
İnkılap Yayınevi’nden çıkan romanda masum bir genç kızın tarihin ve kaderin hükmüne yön veren bir “valide-i muazzama”ya; Kösem’e dönüşümünün trajik hikâyesi şu sözlerle anlatılıyor:
“Tinos Adası’nda rahipler tarafından yetiştirilen öksüz, güzel Anastasia, bir gün cihan imparatorluğunun en güçlü isimlerinden biri olacağını hiç aklının ucuna getirebilir miydi? Güzelliği ve zekâsıyla padişahın gözdesi haline geldi. O günden sonra hiçbir şey eskisi gibi olmadı.”
İktidar, Hırs, Entrika
Özlem Kumrular’ın, Kasım 2015’te Doğan Kitap etiketiyle yayımlanan “Kösem Sultan – İktidar, Hırs, Entrika” kitabında ise Kösem’in farklı özellikleri öne çıkartılmış.
Bir yandan, borç nedeniyle hapse düşen mahkûmların borçlarını ödeyip onların serbest kalmalarını sağlayan bir hayırsever; diğer yandan iktidar uğruna taht kavgası çıkartmaktan çekinmeyen bir güç aşığı olarak şöyle resmedilmiş Kösem Sultan: “I. Ahmed’in nikahlı eşi, IV. Murad ile I. İbrahim’in annesi, IV. Mehmed’in büyükannesi Kösem Sultan… Akıllı, sabırlı, basiretli, kurnaz ve her şeyden önce iktidara aşık!”
Doğan Kitap etiketiyle raflarda yerini alan bir diğer eserse Reşat Ekrem Koçu’nun ilk baskısı 1972’de yayımlanan Kösem Sultan kitabı. Çıplak ayaklı Rum kızının nasıl dünyanın en güçlü ve zengin kadınlarından birine dönüştüğünü Reşat Ekrem Koçu gibi renkli bir yazardan okumak çok keyifli. Ne demişler? Reşat Ekrem’in keleminden tarih, gerçek hayattan daha canlı, daha güzel ve daha büyülü.
Mahpeyker Kösem Sultan
Ayça Atçı, “Mahpeyker Kösem Sultan” adıyla yayımlanan kitabında Kösem Sultan’ı “Kanlı taht yolunun ölüm meleği, aşkın, öfkenin, hırsın, ölümün masum yüzü” olarak tanımlıyor. Net Kitap’ın yayımladığı romanda Kösem’in kıskanç bir âşık olduğu öne çıkartılıyor:
“Onun kollarında mı uyuyorsun? Gözlerine bakıp şarkı söylüyor musun? Söyleme ne olur! Kimseleri sevme benden başka! Ömrümün yegâne sahibi sen ol. Geleceğim, umudum, düşlerim, ömrüme eşlik edecek sultanım ol.”
Cennet Bülbülü
Kösem Sultan’ı kıskanç ve hırslı bir âşık olarak öne çıkartan diğer kitap da “Cennet Bülbülü Mahpeyker Kösem Sultan”. Okur Kitaplığı’ndan yayınlanan Şeyda Koç imzalı romanda Kösem, ezber bozan bir bakış açısıyla anlatılmış:
“Mutluluk nedir ki sultanım; ben sizin yanınızda elbette mutluyum. Lakin bu odadan dışarı çıkınca bütün gözler üzerimde. Ben ki; Ortadoks papaz babasının biricik kızı Anastasya, aşağılayıcı bakışlar altında!”
Haseki Mahpeyker Kösem Sultan
İskenderiye Yayınları’nın “Haseki Mahpeyker Kösem Sultan” adıyla çıkan kitabı, Mehmet Muharrem Akça imzalı. Kitapta o dönem, Kösem’in gelini Turhan Sultan’ın tanıklığıyla anlatılıyor:
“Nasya’nın uzun saçları, perişan ve dağınıktı, yarı açık menekşe gözleri ise sanki hiç ölmemiş gibi Turhan Sultan’a bakıyor ve şu sözleri fısıldıyordu: ‘Dünya bir gölgelikti oysa ben unuttum!’”
Kadın Padişah
Yakın Plan Yayınları ise bu konuda bir aile üyesinin; Sultan Abdülhamid’in torunu olan Nilhan Sultan Osmanoğlu’nun kaleme aldığı “Kadın Padişah” adlı eserini yayımlamayı tercih etmiş. Kitapta, taht kavgalarının zirveye ulaştığı, kardeş katlinin tartışıldığı, veraset sisteminin değiştiği sancılı günler eleştirel bir gözle ele alınıyor.
Kanlı Tahtın İmparatoriçesi
Kent Kitap’tan çıkan “Mahpeyker Kösem Sultan-Kanlı Tahtın İmparatoriçesi” kitabında, tarihimizin bu tartışmalı kişiliği yaşadığı dönemle birlikte ele alınmış ve yazar Selçuk Alkan bazı soruların peşine düşmüş:
“Kösem Sultan gerçekten acımasız bir kan dökücü müdür? İstanbul’a, Anadolu’ya ve Hicaz bölgelerine yaptığı hayır işleri nelerdir? Öldüğünde kaç bin kişi arkasından yas tuttu? Sultan İbrahim deli miydi? Genç Osman niçin öldürüldü? IV. Murat’ın isyanı nedendi? Yaşananların perde arkasındaki sırlar neydi?”
Çeviri de var inceleme de
Bunların dışında, Panama Yayıncılık Ahmet Haldun Terzioğlu’nun, Yakın Plan Yayınları Mehmet Samih Fethi’nin, Nesil Yayınları Can Güzel’in, Akıl Fikir Yayınları Ziya Şakir’in, Artemis Yayınları Demet Altınyeleklioğlu’nun, Pegem Akademi Yayıncılık Ümran Gökyer’in, Elips Kitapları Lütfü Şehsuvaroğlu’nun, Yeditepe Yayınevi ise iki yazarın; Erhan Afyoncu ve Ahmed Refik Altınay’ın eserlerini raflara çıkarttı.
Kuşkusuz Kösem hakkındaki kitaplar sadece romanla sınırlı değil. Nermin Taylan’ın Ekin Yayınları’ndan çıkan “Valide Mahpeyker Kösem Sultan ve Dönemi” kitabı, bir inceleme. Martı Yayınları ise bir çeviriyi; Jean Bell’in Kösem Sultan romanını Türkçe’ye kazandırmayı tercih etmiş.
Siz hangisini tercih edersiniz bilemeyiz ama tarihimizin bu renkli karakterini daha yakından tanımanın şimdi tam zamanı…